Del 3: Møte mellom ufatteleg rike og ekstremt fattige

Lodgen vår låg kun 20-30 spretne steg over varm sand, i frå bredden av Lake Malawi Malawisjøen.

Mødrene vaska klede og ungane kjølte seg ned i vatnet, som sikkert heldt opp mot 30 grader. Kyrne drakk seg utyste. Vi bada uredde og oppglødde, utan å tenkje på krokodillene som også likte å bade i nettopp denne sjøen, om ikkje akkurat på same plass som oss. Ettersom sola seig ned bakom hytta vår, og lyset vart varmt gult og himmelen lilla, kasta karane seg i båtane sine og gjorde seg klare for nattefiske. Maten som skulle mette magane dagen etter, måtte fangast. Da sola takka for seg og det vart beksvart rundt oss, såg vi den horisontale lyslenkja av fiskebåtar på sjøen.

Vi sat der i lette langerma overdelar og lange bukser, godt spraya med insektmiddel, som sikkert var langt utanfor EØS-standarden, og kosa oss utover sommarkvelden. Heilt til klokka bikka ni, da tykte vi det tok til å li.... difor kraup vi i hi.(Kunne ikkje dy meg).

Pussa tenner, bukserte oss innunder eit tynt laken og smatt myggnettet under madrassen. Kampen for innsovninga var i gang, men med så mange inntrykk var det ikkje lett å vinne den..

I tretida same natt vakna eg av eit voldsamt lurveleven utanfor, eg heiv nettet til sides og titta ut mellom gardinene. Folk sprang langsmed stranda, store som små, dei ropte og skreik og lo. Eg skjønar ikkje chichewa og forstod ikkje noko av dette, ei smygande kjensle av uro breidde seg inni meg. Rart med det når ein er heilt ny på ein framand plass, utan innsyn i kultur og språk og stemninga tydeleg er opphissa. I mitt stille sinn roa eg meg med at dette laut vere fiskarane som kom i hamn med fulle båtar. Det viste seg etterkvart å vere noko meir dramatisk. Einkvan hadde gjort seg fortent til politijakt, med etterfyljande mobb. 

For oss vestlege, som etterkvart er blitt vande til å sjå lovløyse passere forbi i påvente av at politi kjem styrtande til, eller ikkje, alt ettersom kva ressursar dei rår over, var det heile ganske brutalt. Og sjølv om dette opptrinnet for oss verka både skummelt og noko primitivt, så er dette realitetar i verda i 2015. Ein skal ikkje hundre år attende i tid, før vi Norge jaga kvinner som hadde forelska seg i menn av feil nasjonalitet heller( Tyskertøs). 

Vi fekk såleis bekrefta mistanken om at vi ikkje berre hadde reist mange mil sørover, men også mange år bakover i tid. Det skal og nemnast at da det kom høvdingane for øyro at vi vart uroa og skremde av nattebråket, sette dei ut sju vaksne menn til å passe på oss natta etter, og to av desse gjekk med automatvåpen. 

- Og kva tenkte våre norske hjernar om denne flotte gesten? 

- Jau, at våpen er noko  fanteri og skumle saker! 

Slik sett var gjestane ikkje så gode å gjere til lags og kulturane dulta jamnt  og trutt borti kvarandre, utan at nokon av dei kunne påberope seg tittelen fasit.

           

Da den neste morgonen rann var klokka så vidt passert fem. Ferske, oransje strålar frå ei ny sol leika i glaskarmen i stova vår. Eg laut ut og sjå dette kvardagsunderet, da sjøen utanfor fødde sola som skulle lyse på himmelen dei neste tolv timane, og varme oss like lenge. Ved frukosten klokka sju stod eldkula høgt over bordet vårt og bar bod om nye inntrykk i dette varme landet fullt av menneske av ein heilt annen kultur.

Etter tjue minutt sveitt biltur stod vi midt havnebyen Nkhotakota. Som fire av i underkant tjue azongoar blant 20-30.000 innfødde nkotakotiere, stod vi og lyste opp den lokale marknaden. Innsmurte i solfaktor 30 og med usikre smil, ser vi ungane gape og peike medan dei ropar azongo. før dei gøymer seg bak mora eller ein annen vaksen. 

Flora/Nkhotakota

Møte mellom artsfrendar finn stad, dei kulturelle forskjelane er enormt utfordrande, sjølv om dei ytre kan hende er mest openberre der og da. Lydar og luktar så annleis enn dei vante, språk som er heilt utan fellesnemnar. Å vere i mindretal blant eit framandt fleirtal er ikkje lett, det er spennande og skremande på same tid. Samleis må dei kjenne det, dei som kjem hit til oss i Norge. Ein slik situasjon kan gjere dei sikraste usikre, når signala ein sender ut skal tolkast i eit miljø dei ikkje dyrka fram for å forståast i.
Smilespråket var det einaste vi snakka saman. 

Vi smilte frå øyre til øyre.

Del 2: Frå Lilongwe til Nkhotakota- langs ein levande veg

Frå flyplassen i Lilongwe gjekk ferda vidare nordover mot Nkhotakota.

Tre timar i bil, heldigvis med velfungerande aircondition. Aller helst ville vi nok alle sitje med hovudet ut av vindauget og pese som hundar, medan vi tok inn alle inntrykka langs vegen. Temperaturen utanfor gjorde, heldigvis, sitt til at omverda vart skåna for det synet.

Det er ei merkeleg kjensle å køyre gjennom landskap og miljø som ein før berre har sett på fargebilete i ymse medium. Det er som om å køyre gjennom eit interaktivt postkort, der du plutseleg kan stige uta av bilen og inn i biletet, kjøpe med deg tomatar og ta dei med inn att i bilen. Ein kjenner varmen frå sola, røyklukta frå kol, olje, feitt, mat og ved. Den tørre, terakottafarga jorda på kvar side av ei ujamn gate av asfalt. Skeive stråtak susar forbi vindauget, murbygningar som er på tur opp eller ned. Det meste ser ut til å vere i ein prosess, på veg mot noko nytt.

Akkurat som menneska langs vegane. Menneske på syklar, menneske som går, menneske som spring, gamle og unge. Nokre blir bore på ryggen til mamma, medan mamma i tillegg ber ei balje med kol på hovudet. Andre ber store baljer fulle av vatn, andre ber på posar eller ved. Klevasken blir plassert i høgda såvel som handelen frå markedet.

Somme syklar fungerar som taxiar, utstyrte med både skilt, polstra sete og bling bling. Ein sykkeltaxi rullar framover medan passasjeren har ei levande geit på fanget.  Damene sit i damesal på bakhjulet. Andre syklar halvannen meter høge stablar med ved, andre to-tre meter vide laster med takstrå. Alt er mogleg i trafikkbiletet i Malawi!

Bilar med vide laster, køyrety kraftig overlasta med menneske. Er du så heldig at du har bil her, så tek du gjerne med deg passasjerar. Opne bakdører, opne sidedører, lasteplan, på lastebilhytta, passasjerar kan ein stable både her og der. Vi får historier om bilulykker, der ein bil er involvert og opp mot tjue skadde og drepne.

Dette er ikkje spøk for oss med trafikalt grunnkurs på vitnemålet. Her køyrer ein på venstre side, så lenge det går, om bilen i mot kjem på di side køyrer du berre ut av vegen til den er passert, her er det romsleg vegskuldrar.

Geitene langs vegane er alt anna enn dresserte, dei kryssar både foran og bak. Feilbereknar dei, kan dei fort ende opp som slakt opp ned i kjøtsjappa. Hønene spring og fritt, men kloke som dei er, held dei seg nærare husveggane. I blant kan ein sjå folk som vifter med flaksande høns som blir haldne etter føtene, dette er høner som er teke ut av produksjonen og som blir selde som svært ferskt suppekjøt til forbikøyrande.

Alle desse inntrykka krafsar seg inn på netthinnene våre, i tre timar sit vi slik. Til sist svingar vi inn på ein grusveg, humpar forbi fleire skur med ungar som gjeter geiter og vinkar blidt til kvitingane som kjem i bil. Den tørre jorda virvlar opp og legg seg ned att bak oss. 

Vi kastar loss ved Fish Eagle Bay, der vi blir i to neter. Etter fly- og bilreise spring vi rett i vatnet og duppar oss, det er ikkje altfor ubekvemt.

Få meter nedanfor lodgen vår ligg Lake Malawi. Freistande, frisk og levande. Ein 900 km lang innsjø som forsyner befolkinga med chambo, campango og butterfish. Her fiskar dei om natta og om dagen fungerar innsjøen som badekar og vaskebalje.

Tidleg om morgonen ligg den der ravfarga av sola, 

Lake Marawi viser seg å vere umåteleg vakker klokka fem om morgonen.

Men det veit ikkje vi enda, for vi må legge oss å ta pause frå alt dette nye.

Dag 1: Malawi for våre føter, laurdag 3. oktober 2015 -This is Africa!

 I år var eg, igjen, såpass lur at eg med hjelp frå sjølvpålagt høg skattebetaling, fekk ein bonus frå staten no i sommar. 
Eg høyrde med mannen, om eg skulle bruke dei på silikon eller botox eller eitkvart, men han meinte at når ein fyrst tek til å stelle på slike gamle skrog så ville det berre balle på seg. 
Difor sette eg dei til sides til dårlegare tider.

Kvar haust skjer det.

Kvardagen kjem.

Og den kjem kanskje litt brått og brutalt, og den blir verande.

Legg seg over kroppen som eit godt og varmt, men for tidleg, sveitt teppe.

Det er liksom ikkje heilt kaldt nok til at tanken på å bli verande innunder der er freistande, heilt fram mot våren,.

Ein tek til å syrne,

ein veit ikkje heilt om ein skal ønskje seg attende til sommaren

 eller drøyme seg fram mot den neste.

Alle veit at det ikkje er gagn i slikt.

Det er dagen i dag som tel,

men det kjennest så stusseleg

særleg når ein veit at morgondagen vil bli bli omtrent likedan.

Kunne ein flykte til sommaren, kjøpe seg ut så hadde det vore heilt ok. 

Dei dårlege tidene kom med kvardagen, eg går fort inn i mitt spor. Med litt harde steg trakkar eg opp stiar mellom bad, vaskerom, kjøken, gang, bil, jobb, seng, vaskerom, kjøkenbenk, sofa osb. Til sist blir desse spora så djupe at eg ikkje ser over kanten, eg går der i mi eiga grøft, i jamnt trav. Til sist ser eg berre meg sjølv og mitt eige strev, ser knapt nok mannen som kryssar sporet, eller ungane som skiftar spor heile tida, legg seg i mitt spor og kjeklar. Eg blir irritert og lettar kneet litt høgare for å kunne passere.

Eg endar opp i sofaen, framfor kveldsnytt. 

Ser andre som flyktar, frå sola, mot meg. 

Ønskjer seg mitt trygge liv framfor sitt eige. 

Eg raudnar på innsida, eg må setje pris på denne kvardagen, 

setje pris på sporet mitt og tryggleiken i det, 

men eg klarer ikkje å ta det innover meg. 

Fattigdom, elende, krig, naud, frykt og forføljing 

ligg så langt utanfor mi verd og mi fatteevne.

Det må opplevast.

Denne hausten hadde det seg slik at eg plutseleg sat med rimeleg full silikonkonto, samstundes som det openberra seg eit tilbod eg ikkje kunne takke nei til. Ein kollega hadde ramla over eit interessant Prosjekt i sør-aust Afrika, via Flora vidaregåande.

Plutseleg sat vi, fire kollegaer, på eit fly på veg til Malawi, eit lite land, med eit stort hjarte, skulle det vise seg.

Og trass at dei fleste der brukte lite sko med harde soler, har dei no gått opp nye, uutslettelege spor i sjela vår.

 

Laurdag 3. oktober 

i eittida, set vi for fyrste gong beina ned på Malawisk, raud jord.

Stemninga er stor. 

Etter lange timar i lufta og på flyplasstolar er bakendane våre endeleg befridde, dei skal få bevege seg fritt i fleire dagar i nye omgjevnader. 

Vi går ned flytrappa, varmen slår i mot dei haustlege kvardagsvesena våre, eventyret har begynt!

 Vi blir sjekka for feber, vi blir avbilda og fingerscanna, vi blir godkjende og får stempel i passa. Dette er stort! Lommene er fulle av framand valuta. 

Vi går ned trappa mot fridomen og blir møtt av ein gjeng som spelar, syng og smiler. Det smittar lett, vi smiler vi og, og tresmaken i baken slepper fort taket.

Bagasjen inn i ventande firehjulstrekkar. 

Overveldande temperatur.

 Fargar. Overvelda.

- This is Africa! 

Annleis vegetasjon.

Mange inntrykk. Fortfilm.